Από την αρχή της δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έγινε αντιληπτό ότι οι αποφάσεις, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των πολιτικών της θα πρέπει να στηρίζονται σε αξιόπιστες και συγκρίσιμες στατιστικές. Ως επακόλουθο δημιουργήθηκε και σταδιακά εξελίχθηκε το Ευρωπαϊκό Στατιστικό Σύστημα (ΕΣΣ) που έχει στόχο την παροχή συγκρίσιμών στατιστικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το ΕΣΣ αποτελεί ένα δίκτυο συνεργασίας μεταξύ της Eurostat (η στατιστική αρχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), η οποία έχει τον ηγετικό ρόλο στην εναρμόνιση των στατιστικών, με τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και άλλα σχετικά ιδρύματα σε κάθε χώρα μέλος, τα οποία είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη, παραγωγή και διάδοση των ευρωπαϊκών στατιστικών. Επίσης μέρος του συνεταιρισμού αυτού είναι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΕΑ και EFTA). Η Στατιστική Υπηρεσία της Κύπρου (CYSTAT) είναι μέλος του ΕΣΣ και έχει τον συντονιστικό ρόλο για τις ευρωπαϊκές στατιστικές στην Κύπρο.
Το ΕΣΣ ασχολείται κυρίως με τα στατιστικά που αφορούν τις πολιτικές της ΕΕ. Με την επέκταση όμως των πολιτικών της ΕΕ η εναρμόνιση πλέον καλύπτει σχεδόν όλα τα στατιστικά θέματα. Το βασικό εργαλείο του ΕΣΣ για την διασφάλιση της ποιότητας και της αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών στατιστικών είναι ο Κώδικας Ορθής Πρακτικής, ο οποίος εφαρμόζεται υποχρεωτικά από όλα τα μέλη του. Επίσης, έργο του ΕΣΣ είναι να συντονίζει τις εργασίες του με τις υποψήφιες χώρες και με άλλους οργανισμούς της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΟΣΑ, τα Ηνωμένα Έθνη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.
Η λειτουργία του ΕΣΣ ρυθμίζεται από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 223/2009 όπως τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2015/759 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με τις ευρωπαϊκές στατιστικές (Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 123/90, 19.05.2015).
Στα πλαίσια του ΕΣΣ λειτουργούν και οι πιο κάτω θεσμοθετημένες επιτροπές:
European Statistical System Committee (ESSC)
Η επιτροπή αυτή σκοπό έχει να παρέχει επαγγελματική καθοδήγηση στο ΕΣΣ για την ανάπτυξη, παραγωγή και διάδοση ευρωπαϊκών στατιστικών και συνεδριάζει τέσσερις φορές το χρόνο. Προεδρεύεται από την Eurostat και υπάρχει αντιπρόσωπος από τις Εθνικές Στατιστικές Υπηρεσίες των κρατών μελών της ΕΕ.
Partnership Group
Η επιτροπή αυτή είναι μια ομάδα των Γενικών Διευθυντών των εθνικών στατιστικών υπηρεσιών του ΕΣΣ του οποίου η αποστολή είναι να προωθήσει την ανάπτυξη του ΕΣΣ στο υψηλότερο επίπεδο, κυρίως μέσω της βελτίωσης της λειτουργίας της ESSC.
Director Generals of the National Statistical Institutes (DGINS)
Η επιτροπή αυτή συνεδριάζει μία φορά το χρόνο με σκοπό τη συζήτηση θεμάτων που σχετίζονται με το στατιστικό πρόγραμμα, τις στατιστικές μεθόδους και τις διαδικασίες για την παραγωγή κοινοτικών στατιστικών.
European Statistical Governance Advisory Board (ESGAB)
Σκοπός της επιτροπής αυτής είναι η ανεξάρτητη επισκόπηση της εφαρμογής του κώδικα ορθής πρακτικής στο ΕΣΣ. Η ESGAB αποτελείται από επτά ανεξάρτητα μέλη με εξαίρετες γνώσεις στον τομέα των στατιστικών.
European Statistical Advisory Committee (ESAC)
Η ESAC έχει 24 μέλη που εκπροσωπούν τους χρήστες, και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη τα οποία σχετίζονται με τις ευρωπαϊκές στατιστικές (συμπεριλαμβανομένων της επιστημονικής κοινότητας, των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών), καθώς και θεσμικοί χρήστες (όπως π.χ., το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο). Η επιτροπή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση ότι οι απαιτήσεις των χρηστών καθώς και η αντίστοιχη επιβάρυνση για τους παρόχους και παραγωγούς των πληροφοριών λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαμόρφωση των στατιστικών προγραμμάτων.